کاوش موضوع سلفی
صفحه اصلی
سلفی
سَلَفی به گروهی از مسلمانان اهل سنت گفته می‌شود که به دین اسلام تمسک جسته و خود را پیرو سلف صالح می‌دانند و در عمل و اعتقادات خود از پیامبر اسلام، صحابه و تابعین تبعیت می‌کنند. سلفی‌ها تنها قرآن و سنت را منابع احکام و تصمیمات خود می‌دانند. سلفی گری دو رکن اساسی دارد: یکی بازگشت به شیوهٔ زندگی و مرام سلف صالح و در نهایت سنت حجاز و به خصوص سنت اهل مدینه در ۱۴۰۰ سال پیش، و دوم مبارزه با بدعت، یعنی هر چیزی که سلفی‌ها جدید و خلاف سنت می‌دانند. سلفی‌های معاصر بر معنی خاصی از توحید تأکید زیادی دارند که باعث می‌شود افراد بسیاری «نامعتقد» به آن تلقی گردند. سلفی‌گری دارای ابعاد مذهبی، فرهنگی، اجتماعی، و سیاسی است و تأثیری بنیادین بر متفکران مسلمان در گوشه و کنار جهان اسلام گذاشته است.
در تاریخ معاصر دست کم سه گونه سلفی گری قابل تفکیک است. سلفی گری ظاهرگرا پیرو آرای اهل حدیث و به‌خصوص ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب است.
سلفی‌گری جدید، رویکردی متمایز از سلفی گری ظاهرگراست که در آغاز قرن بیستم و در واکنش به پیشرفت‌های غرب توسط سید جمال‌الدین اسدآبادی و محمد عبده با هدف آزادسازی امت اسلام از تقلید و جمود و احیای اخلاقی، فرهنگی، و سیاسی بنیان‌گذاری شد. سلفیان بر بازگرداندن تفکر اسلامی به اصل خالص آن، تبعیت از قرآن و سنت، مردود دانستن تفسیرهای جدید، و حفظ اتحاد امت اسلامی تأکید دارند. آنان تقلید را نفی می‌کنند و تلاش می‌کنند سازگاری اسلام و دانش جدید را نشان دهند. مشهورترین گروه‌های الهام گرفته از سلفی‌گری اخوان‌المسلمین و جماعت اسلامی هستند. در اواخر قرن بیستم، این اصطلاح به اصلاح‌گران سنت‌گرا اطلاق می‌گردد.
ایدئولوژی جهادگرایی سلفی الهام‌بخش بسیاری از گروه‌های مسلح مانند القاعده در آغاز قرن ۲۱ بوده‌است. این گروه‌ها دیدگاه‌های سلفی‌گری علمی (سلفی‌گری سنتی) را رد کرده و خشونت را راهی مناسب و ضروری برای مقابله با حملات غرب علیه اسلام می‌دانند. این گروه‌ها متون اسلامی و تاریخ را بازتفسیر نموده و بر آیات نظامی قرآن و تاریخ نظامی اسلام تأکید بسیار دارند. تخمین زده شده‌است که سلفی‌های جهادی کمتر از یک درصد کل جمعیت مسلمانان را تشکیل می‌دهند.
سلفی‌گری ارتباط نزدیکی با وهابیت و خاندان آل سعود دارد. بیشتر سلفی‌ها در عربستان سعودی (۲۲٫۹٪ جمعیت کشور)، قطر (۴۶٫۸۷٪ جمعیت کشور)، و امارات متحده (۴۴٫۸٪ جمعیت کشور) زندگی می‌کنند. بسیاری از منابع، مانند سازمان اطلاعات داخلی آلمان، سلفی‌گری را سریع‌ترین جنبش اسلامی از نظر گسترش می‌دانند.
سلفیه نامی است که به کسانی داده می‌شود که از عقاید و اعمال نیاکان صالح (السلف الصالح) پیروی می‌کنند. این رویکرد «سلفی» سنت‌ها و مکاتب فکری بعدی را رد کرده و خواستار بازگشت به قرآن و سنت به‌عنوان مبنای اصیل زندگی اسلامی است. رویکرد سلفی بر اعمال اجتهاد (قضاوت مستقل و آگاهانه) تأکید دارد و تقلید (پایبندی به سوابق موجود و تبعیت از تفاسیر و نهادهای سنتی) را رد می‌کند.
«نیاکان صالح» یا سلف معمولاً به سه نسل اول مسلمانان، از جمله صحابه نزدیک به پیامبر، اشاره دارند. به دلیل نزدیکی این سلف به محمد، مسلمانان بعدی روایات آنها از سنت‌های پیامبر و اعمال آگاهانه‌شان به‌عنوان مؤمن را دارای اعتبار ویژه‌ای می‌دانستند.
چهره‌های اصلی در تعریف دیدگاه و رویکرد سلفی، احمد بن حنبل (متوفی ۸۵۵)، بنیان‌گذار مکتب حنبلی، و احمد بن تیمیة (۱۲۶۳–۱۳۲۸) هستند. نگرانی اساسی سلفیه مدرن، که متوجه کاهش قدرت و نفوذ مسلمانان در مقایسه با غرب شده‌اند، رابطه بین اسلام و مدرنیته است. هدف این جنبش تبدیل اسلام به نیرویی پویا در جهان معاصر است. سلفیه مدرن به مضامین کلاسیک پایبند است: دعوت به بازگشت به قرآن و سنت، رد مراجع قرون وسطایی (تقلید) و تأکید بر ضرورت تفکر مستقل و آگاهانه (اجتهاد). در زمینه مدرن، این شامل تأکید بر سازگاری عقل با وحی و اسلام با علم مدرن و همچنین دعوت به اصلاح اخلاقی و اجتماعی بود. با این حال، تا پایان قرن بیستم، اصطلاح سلفیه به جنبش‌های افراطی نیز اطلاق شد که جهاد خشونت‌آمیز علیه رژیم‌ها و نظم‌های اجتماعی موجود، چه مسلمان و چه غیرمسلمان، را ترویج می‌کردند و به درک سخت‌گیرانه و تحت‌الفظی از قرآن و سنت پایبند نبودند. این سلفیه جدید اغلب با رویکرد سلفی سنتی ابن حنبل و ابن تیمیة تفاوت داشت، زیرا اجتهاد (تحلیل مستقل) را رد می‌کرد. از جمله کسانی که در تعریف و پایه‌گذاری سلفیه مدرن نقش داشتند، برجسته‌ترین افراد جمال‌الدین افغانی (۱۸۳۹–۱۸۹۷) و محمد عبده (۱۸۴۹–۱۹۰۵) هستند. عبده بنیان‌های فکری گسترده‌ای برای سلفیه مدرن ایجاد کرد. او ابتدا در تبعید و سپس به‌عنوان مفتی اعظم مصر، تفکر نسل‌های زیادی از روشنفکران مسلمان را شکل داد. هسته الهیاتی او تأکید بر توحید بود، که ادعای یگانگی خدا و وحدت جامع پیام الهی است. توحید مبنایی برای نشان دادن سازگاری اسلام با علم مدرن و وحی با عقل مدرن بود. مطابق با سلفیه پیشین، عبده از تحلیل مستقل و آگاهانه قرآن و سنت حمایت می‌کرد.
سلفیه جدید مستقیماً با حاکمیت امپریالیستی اروپا بر مسلمانان مخالفت نکرد. در عوض، اصلاح داخلی اسلامی را اولویت اصلی می‌دانست و کلید اجرای اهدافش آموزش و پژوهش بود. عبده الهام‌بخش بسیاری از اصلاحات آموزشی بود و مجله المنار، که توسط پیرو و همکارش رشید رضا (۱۸۶۵–۱۹۳۹) منتشر می‌شد، در سراسر جهان اسلام خوانده می‌شد. پس از مرگ عبده، رشید رضا به برجسته‌ترین بیان‌کننده بین‌المللی اندیشه سلفی تبدیل شد، در سازماندهی کنگره‌های پان‌اسلامی فعال بود و پس از لغو خلافت عثمانی در سال ۱۹۲۴، برای ایجاد یک خلافت عربی مدرن تلاش کرد. او تلاش‌های عبدالعزیز بن سعود برای ایجاد دولتی در شبه‌جزیره عربستان بر اساس سنت‌های اصلاح‌طلبانه وهابیت را به‌عنوان جلوه‌ای مهم از اصلاحات لازم برای همه جوامع اسلامی می‌دید.... بیشتر در ویکی پدیا
